Sáng 10/3, TAND Hà Nội xét xử vụ cháy chung cư mini ở phố Khương Hạ (phường Khương Đình, quận Thanh Xuân) khiến 56 người tử vong.
Trong vụ án, chủ đầu tư của chung cư mini là Nghiêm Quang Minh (SN 1971, ở phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội) bị truy tố về tội Vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy.
Là người đầu tiên xét hỏi, bị cáo Nghiêm Quang Minh, nhiều lần trả lời vòng vo, thiếu nhất quán về các vi phạm trong quá trình xây dựng. Bị cáo Minh khai nhận ngôi nhà được cấp phép xây dựng công trình 6 tầng, 1 tum với mật độ 79%, tổng cộng 30 phòng. Tuy nhiên, thực tế, bị cáo đã xây dựng lên 9 tầng, 45 phòng với mật độ 100%.
Bị cáo Minh cho biết đã thông báo khởi công từ ngày 14/5/2015 và có lần tổ thanh tra xây dựng phường xuống kiểm tra ở giai đoạn làm móng. Tuy nhiên, từ tầng 1 đến tầng 7, bị cáo khẳng định chỉ bị lập biên bản duy nhất một lần, mà không có thêm bất kỳ đợt kiểm tra nào từ cơ quan chức năng.
Trước câu hỏi vì sao UBND quận chỉ cấp phép 6 tầng, 1 tum nhưng bị cáo vẫn xây 9 tầng, Minh biện minh: “Do không hiểu biết, không thấy các cơ quan hướng dẫn nên mới làm”.
Bị cáo Nghiêm Quang Minh tại toà.
Khi HĐXX truy vấn về số lần thanh tra xuống kiểm tra, Minh cho biết: “Chỉ có một lần lập biên bản phần móng”. Sau khi công trình bị phát hiện vi phạm ở tầng 7, UBND phường đã đình chỉ thi công và yêu cầu khắc phục. Minh xác nhận có nộp phạt 15 triệu đồng theo quyết định xử phạt của UBND quận, nhưng không tháo dỡ ngay mà trì hoãn 2 tháng với lý do “thời tiết không thuận lợi”.
Trước câu hỏi về việc ai trong tổ công tác đã chứng kiến quá trình tháo dỡ, Minh trả lời: ” Không nhớ “. Khi bị truy vấn về việc có thực sự tháo dỡ tầng 7 hay không, Minh thừa nhận sau khi tháo dỡ, bị cáo lại tiếp tục xây dựng trở lại.
HĐXX đặt câu hỏi về việc theo thiết kế ban đầu, công trình có sân trước và sân sau để tạo mặt thoáng, nhưng thực tế bị cáo đã xây kín toàn bộ diện tích. Khi được yêu cầu làm rõ nhận thức về hành vi vi phạm này, Nghiêm Quang Minh trả lời rằng do “hạn chế hiểu biết pháp luật”, bị cáo đã xây dựng với mật độ 100%.
Khi được hỏi về quá trình kiểm tra, xử lý của cơ quan chức năng, Minh tiếp tục khẳng định: “Bị cáo không thường xuyên có mặt tại công trình nên không rõ có bị cơ quan chức năng kiểm tra hay không”.
Theo lời khai của Minh, sai phạm chỉ bị phát hiện khi công trình xây đến tầng 7. Đáng chú ý, khi HĐXX truy vấn về việc có phải “mất chi phí” gì cho cán bộ tại UBND phường và UBND quận để công trình sai phép vẫn tiếp tục tồn tại hay không, Minh khẳng định: “Không”.
HĐXX nhiều lần nhắc nhở bị cáo về thái độ khai báo quanh co: “Cái gì cũng không biết, cái gì không có lợi cho mình thì nói không nhớ, không biết. Lực lượng chức năng đã cảnh báo nhiều lần về mức độ nguy hiểm, đôn đốc như vậy mà sao nói không biết. Văn bản đôn đốc giao cho cả bị cáo và cư dân, nhưng tất cả không thực hiện. Bị cáo chỉ xây xong là hết trách nhiệm”.
Trước những chứng cứ rõ ràng về việc công trình liên tục bị cảnh báo, kiểm tra, nhưng vẫn tồn tại vi phạm nghiêm trọng, HĐXX chỉ ra rằng chính Minh đã cố tình phớt lờ quy định. Bị cáo cũng thừa nhận toàn bộ căn hộ đã được bán thông qua văn bản giao quyền sử dụng.
Khi được hỏi về việc cư dân có được cảnh báo về vi phạm phòng cháy chữa cháy PCCC hay không, Minh đáp: “Bản thân bị cáo không ở đó nên không nắm được”. Chủ tọa nhấn mạnh nếu bị cáo thực hiện đầy đủ quy định về PCCC, đặc biệt là việc lắp cửa chống cháy, thì hậu quả đã không nghiêm trọng đến mức 56 người tử vong.
Cuối phiên xét xử, khi được hỏi về tài sản hiện có, Minh tiếp tục trả lời mơ hồ: “Không nhớ”, “bị cáo đã khai hết tại cơ quan điều tra”.
Lời khai của bị cáo Minh một lần nữa cho thấy sự thiếu trách nhiệm và cố tình né tránh quy định, góp phần dẫn đến vụ hỏa hoạn thảm khốc tại chung cư mini Khương Hạ.
Theo cáo trạng, bị cáo Minh là chủ sở hữu thửa đất 240 m² ở địa chỉ trên và tháng 3/2015 được UBND quận Thanh Xuân cấp giấy phép xây dựng nhà ở riêng lẻ, diện tích xây dựng tầng 1 là 167,4 m²; mật độ xây dựng 70%; tổng diện tích sàn xây dựng 1.165,9 m²; tổng chiều cao công trình 20,2 m, gồm 6 tầng, tầng lửng và tum thang.
Từ ngày 14/5 đến cuối tháng 12/2015, bị cáo Minh xây dựng và tự ý thay đổi thiết kế công trình, xây dựng thành 9 tầng và 1 tum; vượt 3 tầng so với giấy phép xây dựng; diện tích sàn tầng 1 là 240 m², vượt 132,6 m² so với giấy phép; tổng số 45 phòng (căn hộ khép kín), vượt 12 phòng so với giấy phép xây dựng nhưng không lập hồ sơ thiết kế, thẩm duyệt, nghiệm thu, quản lý về phòng cháy chữa cháy theo quy định.
Ngày 28/7/2015, khi Minh đang xây dựng tại tầng 7 tòa nhà thì Tổ thanh tra xây dựng phường Khương Đình phát hiện vi phạm và lập biên bản vi phạm hành chính, yêu cầu Minh dừng thi công, đồng thời, báo cáo UBND phường và Đội Thanh tra xây dựng quận Thanh Xuân.
Trên cơ sở tham mưu và báo cáo của Tổ Thanh tra xây dựng, ngày 29/7/2015, UBND phường Khương Đình ra quyết định đình chỉ thi công công trình. Ngày 3/8/2015, UBND quận Thanh Xuân ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Minh, với mức tiền 15 triệu đồng; buộc phá dỡ phần xây dựng sai phép. Ngày 26/8/2015, UBND quận Thanh Xuân ra quyết định cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính.
Tuy nhiên, bị cáo Minh vẫn tiếp tục xây dựng chung cư với số tầng trên. Từ tháng 10/2015 đến tháng 4/2016, Minh bán xong 45 căn hộ bằng hình thức ký các văn bản thỏa thuận về việc mua bán căn hộ hoặc văn bản thỏa thuận giao quyền quản lý, sử dụng căn hộ lâu dài cho các cá nhân và hộ gia đình.
Đến cuối năm 2016, toàn bộ 45 căn hộ đều có người ở. Thời điểm trước khi xảy ra hỏa hoạn (12/9/2023), có 147 cư dân sinh sống trong 45 căn hộ nêu trên.
Sau khi bán toàn bộ 45 căn hộ cho các hộ dân sử dụng, Minh không cư trú tại tòa nhà và xác định quyền quản lý, sử dụng là của toàn bộ cư dân; Minh không có trách nhiệm đối với việc cư dân sinh sống và sự vận hành của tòa nhà. Toàn bộ xe máy, xe máy điện, xe đạp điện của cư dân đều để ở dưới tầng 1 tòa nhà, trung bình có khoảng từ 70 – 80 xe máy, xe điện các loại.
Theo cơ quan công tố, chung cư mini trên có nhiều vi phạm quy định về phòng cháy chữa cháy, được lực lượng chức năng chỉ ra, cảnh báo nguy cơ trực tiếp phát sinh cháy nổ, có thể gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng song Minh phớt lờ.
Đến khoảng 23h20 ngày 12/9/2023, do đường dây dẫn điện bị chập mạch tại khu vực bình ắc quy đặt ở giáp tường phía nam tầng 1 tòa nhà gây cháy. Mặc dù được phát hiện nhưng với bình bọt chữa cháy tại tầng 1 tòa nhà không dập được đám cháy, dẫn đến ngọn lửa bùng phát lớn. Đến khoảng 0h15 ngày 13/9/2023, đám cháy cơ bản được dập tắt.
Hậu quả, vụ cháy làm 56 người tử vong, 44 người bị thương, thiệt hại về tài sản hơn 3,2 tỷ đồng.
