Làm gì để chặn môi giới bất động sản 'lùa gà' khách hàng?

Môi giới mắc kẹt

Theo khảo sát của Viện Nghiên cứu và Đánh giá Thị trường Bất động sản Việt Nam (VARS IRE), hiện có tới 89% môi giới chưa có hoặc đã hết hạn chứng chỉ hành nghề, gần 52% chưa từng tham gia đào tạo chính quy, trong khi 93% mong muốn được tham gia kỳ thi sát hạch để hành nghề hợp pháp.

VARS IRE cũng nêu thực tế, nhiều địa phương chưa tổ chức được kỳ thi nào, khiến hàng vạn môi giới rơi vào khoảng trống pháp lý, không thể hoàn thiện hồ sơ hành nghề, gây đình trệ giao dịch và làm phát sinh tình trạng hành nghề “chui”.

Cùng với đó, tình trạng đào tạo kém chất lượng vẫn diễn ra phổ biến. Nhiều cơ sở chưa đủ điều kiện pháp lý vẫn tổ chức các lớp học cắt ngắn còn dưới 10 tiết thay vì tối thiểu 74 tiết, bỏ qua phần thực hành và sử dụng giảng viên không đạt chuẩn theo quy định của pháp luật. Điều này không chỉ gây thiệt hại cho người học, tiềm ẩn rủi ro pháp lý, mà còn ảnh hưởng tiêu cực tới hình ảnh nghề môi giới, làm suy giảm niềm tin thị trường.

Đáng chú ý, Luật Kinh doanh bất động sản 2023 có hiệu lực từ ngày 1/8/2024, nhưng đến nay, hàng chục ngàn môi giới bất động sản vẫn thiếu chứng chỉ hành nghề hoặc chứng chỉ hết thời hạn.

Nguyên nhân là do từ cuối năm 2024 đến nay, mọi hoạt động đăng ký học và thi chứng chỉ đều đình trệ do không có cơ quan nào tổ chức. Thậm chí, lãnh đạo một số doanh nghiệp đã tự liên hệ nhiều cơ quan chức năng ở địa phương để xin hướng dẫn nhưng cũng không có kết quả.

Theo bà Hoàng Thu Hằng, Trưởng phòng Quản lý thị trường bất động sản, Cục Quản lý và thị trường bất động sản, Bộ Xây dựng, theo quy định trước đây, Sở Xây dựng các tỉnh thành được giao nhiệm vụ cấp chứng chỉ hành nghề môi giới.

Tuy nhiên đến năm 2023, Nghị định 96 có quy định giao cho UBND cấp tỉnh nhiệm vụ này. Từ đó, kỳ thi sát hạch cấp chứng chỉ gặp nhiều vướng trong quá trình thực thi pháp luật. Thời gian qua, chính quyền hai cấp sáp nhập các địa phương, sở ban ngành các tỉnh nên UBND tỉnh mới chưa thể tổ chức được các kỳ thi cấp chứng chỉ. Dù vậy, quy định vừa thay đổi sẽ giúp vấn đề này được nhanh chóng tháo gỡ.

Vừa qua, Bộ Xây dựng đã sửa đổi một phần Nghị định 96 thành Nghị định 144/2025, quay trở lại giao cho Sở Xây dựng cấp chứng chỉ hành nghề môi giới. Sắp tới, nếu các địa phương, các Sở xây dựng tổ chức thì không có vấn đề gì vướng mắc lớn lắm.

“Một điểm mới nữa của luật là trước kia, khi thi sát hạch cấp chứng chỉ hành nghề môi giới sẽ không bắt buộc phải có giấy chứng nhận hoàn thành khóa học. Chúng ta học cũng được và không học cũng không sao cả, vẫn có thể đăng ký thi bình thường. Tuy nhiên, theo luật mới hiện nay, một trong những điều kiện bắt buộc ở đây là phải có giấy chứng nhận hoàn thành khóa học mới được tham gia thi sát hạch”, bà Hoàng Thu Hằng nói.

Làm sao chặn lùa gà?

Phát biểu tại hội thảo “Chuẩn hóa đào tạo và cấp chứng chỉ – Nâng tầm môi giới chuyên nghiệp” do Hội Môi giới bất động sản Việt Nam (VARS) tổ chức ở TPHCM mới đây, ông Nguyễn Thái Bình, Tổng giám đốc Đông Tây Land cho biết, khi tuyển dụng, ông đặc biệt quan tâm đến kiến thức, kỹ năng và thái độ của môi giới.

Tuy nhiên trên thực tế, chỉ khoảng 10% nhân sự có chứng chỉ hợp pháp, còn lại phần lớn chưa được cấp hoặc đã hết hạn. Do đó, nhiều doanh nghiệp phải tự tổ chức đào tạo theo cách riêng, thiếu chuẩn chung, từ đó dễ phát sinh tình trạng môi giới làm sai, thậm chí “lùa gà” khách hàng, vừa gây thiệt hại cho doanh nghiệp, vừa ảnh hưởng đến thị trường.

Tương tự, bà Trần Thị Cẩm Tú, Tổng giám đốc EximRS, cho biết ở doanh nghiệp bà cũng chỉ có 10% nhân sự đạt chuẩn chứng chỉ. Vì vậy, EximRS phải liên kết với đơn vị đào tạo để thi cấp chứng chỉ cho nhân viên. Tuy nhiên, việc tổ chức thi gần đây bị đình trệ khiến doanh nghiệp lúng túng. Bà kiến nghị Bộ Xây dựng sớm khơi thông quy trình thi sát hạch, đồng thời nghiên cứu chuẩn hóa bộ tiêu chí trên toàn quốc, thậm chí cho phép thi trực tuyến để tránh tình trạng mua bằng giả.

Bà Nguyễn Thùy Dương, Giám đốc Công ty CP Đào tạo và Nghiên cứu xây dựng CTS chỉ ra thực tế khác, khi nhiều người theo nghề môi giới chỉ coi chứng chỉ như một “tấm vé qua cửa”, chứ không thực sự chú trọng đến kiến thức. Do đó, họ thường chọn khóa học ngắn, rẻ, dễ đậu thay vì đào tạo bài bản. Vì vậy, việc Bộ Xây dựng chuẩn hóa đào tạo và siết chặt chất lượng là vô cùng cần thiết.

Ông Vương Duy Dũng, Phó cục trưởng Cục Quản lý nhà và Thị trường bất động sản nhìn nhận, cần cải thiện toàn diện từ giáo trình, cách thi cho đến quy trình cấp chứng chỉ. Thậm chí, có thể quốc tế hóa để nâng cao chất lượng nội dung và hình thức, tránh tình trạng mỗi địa phương làm một kiểu.

Ông Phạm Lâm, Phó chủ tịch VARS nhấn mạnh, nghề nào cũng vậy, cần phải học thật, làm thật và sống thật thì mới phục vụ khách hàng đúng nghĩa. Nếu chủ doanh nghiệp thiếu đạo đức, để nhân viên sai phạm thì không chỉ khách hàng mà cả chính nhân viên cũng có thể vướng vòng lao lý.

Ông dẫn chứng đã có những doanh nghiệp bất động sản làm sai, lãnh đạo thiếu trách nhiệm, lừa đảo, bị khởi tố, kéo theo nhiều nhân viên bị bắt, đánh mất cả sự nghiệp. Vì thế, theo ông, về lâu dài, chủ sàn cần khắt khe hơn, chỉ tuyển môi giới có chứng chỉ hành nghề, đồng thời tiếp tục đào tạo bổ sung để nâng cao chất lượng toàn đội ngũ.

“Việc chuẩn hóa đào tạo và cấp chứng chỉ hành nghề không chỉ là quy định bắt buộc của pháp luật, mà còn mang ý nghĩa to lớn trong việc khẳng định nghề môi giới bất động sản là một nghề nghiệp được xã hội tôn trọng, khách hàng tin tưởng. Đây cũng là bước đi quan trọng để xây dựng đội ngũ môi giới có kiến thức, kỹ năng, đạo đức nghề nghiệp, từ đó góp phần thúc đẩy sự minh bạch, ổn định và phát triển bền vững của thị trường bất động sản”, ông Lâm khẳng định.