Bộ TN&MT và Bộ Xây dựng lên tiếng về phương án cải tạo sông Tô Lịch của Hà Nội

Bộ Tài nguyên và Môi trường nói gì về phương án 550 tỷ cải tạo nước sông Tô Lịch

Bộ Tài nguyên và Môi trường vừa có công văn gửi Văn phòng Chính phủ về chủ trương đầu tư xây dựng công trình khẩn cấp bổ cập nước từ sông Hồng vào sông Tô Lịch. Công văn nêu, việc đầu tư xây dựng trạm bơm trực tiếp từ sông Hồng bằng hệ thống đường ống áp lực với lưu lượng 3 – 5m3/s (tương đương với khoảng 260.000 – 432.000 m3/ngày) và 3 đập dâng trên sông Tô Lịch (cống Mọc, cầu Dậu và trước ngã ba sông Tô Lịch – sông Kim Ngưu) để bổ cập dòng chảy trên sông Tô Lịch với vận tốc trung bình 0,075m/s, duy trì mực nước trên sông từ +3,3m đến +3,8m và cột nước tràn qua các đập khoảng 0,15m là hết sức cần thiết, cấp bách, thuộc danh mục dự án được nhà nước khuyến khích đầu tư, ưu đãi, hỗ trợ theo quy định của Luật Tài nguyên nước, Luật Đầu tư và Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư.

Tuy nhiên công văn cũng nêu, phương án như đề xuất của Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội mới chỉ “bổ cập” bằng lượng nước thải được thu gom đưa về hệ thống xử lý nước thải tập trung, chưa giải quyết được vấn đề phục hồi dòng chảy, làm sống lại dòng sông Tô Lịch, tạo cảnh quan, duy trì dòng chảy.

Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, trong trường hợp Thủ tướng Chính phủ thống nhất chủ trương đầu tư xây dựng theo phương án này, cần rà soát bổ sung đánh giá đến nguy cơ gây sạt lở, bồi lắng khu vực sông Hồng tại cửa lấy nước của trạm bơm đầu mối, đảm bảo công trình ổn định lâu dài và lấy nước liên tục trong điều kiện mực nước sông Hồng ngày càng hạ thấp.

Ngoài ra, với việc lấy nước trực tiếp từ sông Hồng (đặc thù nguồn nước sông Hồng hàm lượng phù sa lớn) không có giải pháp xử lý sơ bộ trước khi bổ cập, cần xem xét bổ sung nghiên cứu việc ô nhiễm thứ cấp đến sông Tô Lịch, cũng như các giải pháp xử lý việc lắng đọng phù sa và rác thải tại 3 đập dâng trên sông trong quá trình vận hành. Bên cạnh đó, xem xét, bổ sung giải pháp sơ lắng nước sông Hồng trước khi bổ cập vào sông Tô Lịch.

Bộ cũng cho rằng, việc dẫn nước từ sông Hồng về sông Tô Lịch bằng đường ống áp lực D1200mm dọc theo đường Võ Chí Công với chiều dài khoảng 5,5km cũng cần phải nghiên cứu, có các giải pháp cụ thể để giải quyết các rủi ro như phá hỏng các công trình ngầm trong quá trình thi công; vỡ, tắc đường ống trong quá trình vận hành.

Cũng theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, giải pháp Hà Nội đưa ra chưa giải quyết được một cách tổng thể, dài hạn để phục hồi dòng sông, tạo cảnh quan ven sông (duy trì dòng chảy liên tục trên sông, trong khi hiện tại vào mùa khô về cơ bản sông Tô Lịch có chức năng như là kênh thoát nước thải) nhằm nâng cao giá trị về kinh tế, môi trường, sinh thái, văn hóa, lịch sử gắn liền với dòng sông Tô Lịch, tạo không gian kiến trúc hiện đại mang tính biểu tượng thời kỳ phát triển mới của Thủ đô.

Để giải quyết cơ bản các vấn đề nêu trên, Bộ cho rằng, phải bổ sung cho nước sông Tô Lịch với lưu lượng khoảng 15 – 20m3/s, duy trì vận tốc trung bình trên sông khoảng 0,2 – 0,3m/s. Bộ TN&MT cho biết thêm, hiện nay, Viện Khoa học Thủy lợi Việt Nam (Phòng thí nghiệm trọng điểm Quốc gia về động lực học sông biển), đang nghiên cứu phương án phục hồi, kết nối sông Tô Lịch, hồ Tây và sông Hồng thông qua hệ thống trạm bơm và kênh dẫn không áp lực. Theo đó, phương án đề xuất phục hồi sông Tô Lịch cũng bằng cách bổ cập nước từ sông Hồng để tạo dòng chảy, cảnh quan và giao thông thủy nội địa quy mô cấp V. Với phương án này, cũng cùng khoảng tổng mức đầu tư, vận hành và thời gian thi công (như phương án đề của Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội) nhưng lượng nước bổ cập có thể được tối đa là 18 m3/s (tương đương khoảng hơn 1,5 triệu m3/ngày), vận tốc trung bình 0,3m/s, duy trì mực nước trên sông từ +3,3m đến +3,8m.

Bộ Tài nguyên và Môi trường cho rằng, phương án này có thể đáp ứng được mục tiêu phục hồi nguồn nước, tạo cảnh quan, duy trì dòng chảy và đảm bảo phù hợp với Quy hoạch Thủ đô, Quy hoạch tài nguyên nước, quy định cải tạo, phục hồi các dòng sông theo pháp luật về tài nguyên nước cũng như các Nghị quyết của Quốc hội.

Bộ Xây dựng yêu cầu Hà Nội làm rõ phương án vận hành trạm bơm nước sông Hồng “hồi sinh” sông Tô Lịch

Bộ Xây dựng cũng vừa có ý kiến về chủ trương đầu tư xây dựng công trình khẩn cấp bổ cập nước từ sông Hồng vào sông Tô Lịch.Theo đó về quy hoạch, Bộ Xây dựng yêu cầu thành phố Hà Nội làm rõ sự phù hợp của phương án đề xuất với Quy hoạch phòng, chống thiên tai và thủy lợi thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng phê duyệt tại Quyết định số 847/QĐ-TTg ngày 14/7/2023 và các quy hoạch ngành quốc gia có liên quan. Đồng thời, làm rõ sự phù hợp của phương án đề xuất với điều chỉnh quy hoạch cấp nước Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Đặc biệt về phương án bổ cập nước cho sông Tô Lịch, theo quy hoạch thoát nước Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050, sông Tô Lịch sẽ được cải tạo, xây dựng tuyến mương nối với sông Nhuệ từ khu vực trạm bơm Cổ Nhuế đến đầu sông Tô Lịch với lưu lượng 5m3/s.

Bộ Xây dựng cho biết, trường hợp báo cáo phương án của Hà Nội được cấp có thẩm quyền phê duyệt thực hiện, đề nghị làm rõ việc thực hiện dự án đầu tư trạm bơm khu vực Cổ Nhuế theo quy hoạch. Trường hợp dự án được chấp thuận quyết định đầu tư, đề nghị cập nhật dự án vào các đồ án quy hoạch có liên quan. Cơ quan này cũng đề nghị cần xem xét giải pháp bổ cập nguồn nước thô cho một số nhà máy nước ngầm (Cáo Đỉnh, Ngọc Hà…) để hỗ trợ chuyển đổi từ nguồn nước dưới đất sang nguồn nước mặt.

Về quy mô, công suất của trạm bơm, Hà Nội đề xuất đầu tư xây dựng trạm bơm chìm công suất 3-5m3/s để bơm bổ cập nước sông Hồng vào sông Tô Lịch. Bộ Xây dựng đề nghị làm rõ nội dung, quy mô công suất bổ cập cho sông Tô Lịch và bổ cập cho hồ Tây đảm bảo công suất thiết kế của trạm bơm. Về vị trí đặt trạm bơm, Bộ Xây dựng đề nghị làm rõ cơ sở lựa chọn vị trí đặt trạm bơm dưới chân cầu Nhật Tân và việc vận hành trạm bơm bổ cập nước chủ yếu thực hiện vào mùa nước kiệt thì có ảnh hưởng như thế nào đến các công trình lân cận, đặc biệt là cầu Nhật Tân.

Ngoài ra Bộ Xây dựng cho biết, tuyến ống truyền tải nước có đường kính D1200 chạy dọc theo vỉa hè đường Võ Chí Công, khu vực này khá nhiều công trình hạ tầng nên khả năng tuyến ống sẽ phải thiết kế đi sâu để tránh xung đột với công trình hạ tầng hiện trạng khác. Do đó, Bộ đề nghị nên xem xét đến vật liệu ống đáp ứng điều kiện thi công, khả năng chịu tải và ảnh hưởng đến tổng mức đầu tư của dự án.

Bộ Xây dựng cũng đề nghị Hà Nội bổ sung, làm rõ phương án vận hành, khai thác trạm bơm nước sông Hồng vào sông Tô Lịch trong mùa khô, mùa mưa để bảo đảm duy trì cảnh quan, môi trường của sông Tô Lịch. Ngoài ra, Hà Nội cần xem xét phương án bổ sung một số họng chờ tại một số điểm nhằm cấp nước thô dự phòng cho một số nhà máy xử lý nước sạch trong khu vực phạm vi tuyến ống đi qua.