Cố ý chia nhỏ gói thầu để chỉ định thầu
Dự án Bệnh viện Bạch Mai cơ sở 2 bỏ hoang nhiều năm. Ảnh: Phạm Nam.
Theo kết luận, năm 2014, khi dự án còn chưa được phê duyệt, Bộ trưởng Bộ Y tế đã phê duyệt chủ trương thuê tư vấn nước ngoài lập dự án mà không có căn cứ pháp lý rõ ràng. Cụ thể, chủ đầu tư không cung cấp được tài liệu chứng minh rằng đơn vị tư vấn trong nước không đủ năng lực, nhưng vẫn đề xuất thuê tư vấn nước ngoài.
Bộ Y tế đã chọn Công ty VK Group (Bỉ) là đơn vị tư vấn mà không qua tổ chức đấu thầu theo quy định. Hồ sơ thiếu tài liệu chứng minh tư cách pháp nhân của Công ty VK Architects and Engineers, đơn vị được giao thiết kế, cũng như không có tài liệu xác minh mối liên hệ pháp lý giữa VK Group và VK Việt Nam, đơn vị ký hợp đồng tại Việt Nam.
Quá trình thanh tra phát hiện, việc lập và thẩm tra chi phí thuê tư vấn nước ngoài trong dự toán chi phí chuẩn bị đầu tư cho hai dự án Bệnh viện Bạch Mai và Việt Đức cơ sở 2 hoàn toàn thiếu căn cứ xác đáng, đồng thời được tính cao hơn nhiều lần so với định mức quy định của Nhà nước.
Các hợp đồng tư vấn được ký với giá trị cao bất thường. Trong đó, chi phí lập dự án cao gấp 5,6 lần mức định mức (tạm tính thiệt hại hơn 35,8 tỷ đồng ); chi phí thiết kế kỹ thuật và bản vẽ thi công cao gấp 2,3 lần (tạm tính thiệt hại hơn 69 tỷ đồng)… Như vậy, tổng giá trị hợp đồng cao hơn giá trị tính theo Định mức 957 khoảng 104,86 tỷ đồng.
Tổng giá trị đã thanh toán cho các hợp đồng cao hơn giá trị tính theo Định mức 957 tạm tính khoảng 80 tỷ đồng. Việc này gây thiệt hại ngân sách số tiền tạm tính khoảng 80 tỷ đồng.
Đáng chú ý, đoàn thanh tra phát hiện việc phân chia gói thầu không căn cứ vào yếu tố kỹ thuật hay trình tự thi công. Tên nhà thầu nước ngoài được đưa vào hồ sơ đấu thầu trước khi tổ chức lựa chọn nhà thầu. Theo Thanh tra Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Y tế và Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm thời điểm đó đã vi phạm nghiêm trọng quy định về đấu thầu với mục đích chọn ra đúng đơn vị tư vấn nước ngoài đã được xác định từ trước.
“Bộ trưởng Bộ Y tế, Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm và các đơn vị, cá nhân trực tiếp tham gia đã cố ý làm trái, vi phạm các quy định của pháp luật về đấu thầu khi phân chia gói thầu không căn cứ vào tính kỹ thuật, trình tự thực hiện và tính đồng bộ của dự án; đưa vào tên cụ thể của nhà thầu tư vấn nước ngoài khi trình, phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu”, kết luận thanh tra nêu.
Danh sách các cựu lãnh đạo Bộ Y tế liên quan sai phạm
Kết luận thanh tra cũng đã công khai danh tính lãnh đạo Bộ Y tế, lãnh đạo đơn vị trực thuộc và cá nhân liên quan các sai phạm phải chịu trách nhiệm trực tiếp hoặc gián tiếp.
Thanh tra Chính phủ xác định, bà Nguyễn Thị Kim Tiến – Bộ trưởng Bộ Y tế giai đoạn 8/2011 – 11/2019, trực tiếp ký các quyết định liên quan đến việc thuê tư vấn, phê duyệt dự án trong giai đoạn 2013–2017.
Ông Nguyễn Viết Tiến – Thứ trưởng Bộ Y tế, phụ trách lĩnh vực xây dựng cơ bản và Ban Quản lý dự án từ 2016 đến 8/2019; Ông Nguyễn Trường Sơn – Thứ trưởng, kiêm phụ trách Ban Quản lý dự án từ tháng 3/2021.
Các đơn vị chuyên môn và quản lý dự án gồm: ông Nguyễn Minh Tuấn – Vụ trưởng Vụ Trang thiết bị và Công trình y tế (nay là Cục Hạ tầng và Thiết bị y tế) giai đoạn 2011 – 2021; Ông Nguyễn Doãn Tú và ông Nguyễn Kim Trung – Phó Vụ trưởng qua các thời kỳ; Giám đốc Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm gồm: ông Nguyễn Chiến Thắng, Nguyễn Hữu Tuấn, và sau này là ông Nguyễn Trường Sơn kiêm nhiệm.
Các cán bộ tại các phòng chức năng như, Phòng Kỹ thuật – Dự toán, Phòng Tài chính – Kế toán, Tổ chuyên gia đấu thầu, Tổ thẩm định đều bị xác định có liên đới trách nhiệm.
Trên cơ sở kết luận thanh tra, Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ trưởng Bộ Y tế thực hiện, kiểm điểm trách nhiệm cá nhân gồm, các bộ trưởng, thứ trưởng phụ trách dự án qua các thời kỳ. Xử lý kỷ luật đối với các cá nhân thuộc Vụ Trang thiết bị và Công trình y tế, Ban Quản lý dự án y tế trọng điểm, cùng các phòng ban chức năng có liên quan. Xác định rõ thiệt hại, yêu cầu bồi thường vật chất, đảm bảo không để thất thoát tài sản Nhà nước.
Kết luận thanh tra nêu rõ, hành vi của Bộ trưởng Bộ Y tế, Ban Quản lý dự án và các đơn vị, cá nhân liên quan đã vi phạm nghiêm trọng quy định pháp luật về đấu thầu, cố tình lựa chọn đơn vị tư vấn từ trước mà không thông qua quy trình cạnh tranh công khai, gây hậu quả nghiêm trọng về tài chính và uy tín trong quản lý đầu tư công trong lĩnh vực y tế.
