Bắt đầu tích góp và lên kế hoạch mua nhà từ năm 2017, chị Hương đặt mục tiêu dành dụm khoảng 1 tỷ đồng, dự tính vay thêm 1 tỷ để mua căn hộ 2 phòng ngủ tại phường Phú Hữu, TP HCM. Đầu năm 2023, chị tìm được căn hộ 67 m2 giá khoảng 2,7 tỷ đồng, cao hơn so với khả năng tài chính. Chị tính vay thêm người thân nhưng không thành, buộc phải dừng kế hoạch.
Sang đầu năm 2024, giá căn hộ này tăng lên 3,3 tỷ và đến tháng 8/2025, đã chạm hơn 4,5 tỷ đồng. Chị Hương thừa nhận, sau nhiều năm kiên trì tích góp nhưng giá nhà liên tục vượt xa tầm với, vợ chồng chị dần mất động lực theo đuổi giấc mơ an cư. “Mỗi năm chúng tôi cố gắng tiết kiệm nhiều hơn, nhưng giá nhà lại tăng nhanh hơn tốc độ để dành khiến tôi mất hẳn động lực theo đuổi việc mua nhà”, chị nói.
Anh Nguyễn Minh Tuấn (41 tuổi), nhân viên IT tại TP HCM, từng nhắm mua căn hộ tầm trung ở xã Nhà Bè với giá 51 triệu đồng mỗi m2 cách đây một năm. Với căn 61 m2, tổng giá khoảng 3 tỷ đồng, anh tin rằng vay ngân hàng 1,5 tỷ đồng thì sau 15 năm có thể trả xong. Nhưng đến nay, căn hộ này tăng lên 67 triệu đồng mỗi m2, tương đương hơn 4 tỷ đồng, đồng nghĩa anh Tuấn phải vay thêm 2,5 tỷ.
“Mỗi tháng tôi để dành được khoảng 10-12 triệu đồng, nhưng nhà thì mỗi năm tăng vài trăm triệu, đi vay cũng khó trả lãi”, Tuấn chia sẻ.
Trường hợp của chị Lê Thu Hằng (35 tuổi), kế toán tại một doanh nghiệp xuất nhập khẩu ở TP HCM, cũng tương tự. Năm 2021, hai vợ chồng chị nhắm mua căn hộ đang thuê ở, diện tích 62 m2, giá chủ rao bán 2,8 tỷ đồng. Vì chưa đủ tiền tích lũy, vợ chồng chị không mua. Giữa năm nay, chủ nhà rao giá tăng lên 65 triệu đồng mỗi m2, tức hơn 4 tỷ đồng. Với chi phí nuôi con nhỏ, áp lực trả góp vượt khả năng, anh chị buộc phải tiếp tục ở thuê và cho biết đã mất hẳn động lực mua nhà ở TP HCM.
- Người mua nhà tham quan một dự án tại TP HCM. Ảnh: NLG
Một khảo sát mới đây của Hôi môi giới bất động sản Việt Nam (VARS), 61% người được hỏi cho biết đã hoãn kế hoạch mua nhà từ 6 tháng đến một năm do lo ngại về khả năng tài chính. Nhiều người cho rằng giá nhà hiện đã vượt xa mức “vừa túi tiền” và nếu tiếp tục tăng, giấc mơ an cư sẽ càng khó đạt được. Theo VARS, việc giá nhà liên tục tăng nhanh hơn nhiều so với thu nhập khiến phần lớn người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ, dần từ bỏ kỳ vọng sở hữu nhà riêng và chuyển sang thuê lâu dài.
Nghiên cứu của Batdongsan đối với nhóm chưa sở hữu bất động sản cho thấy 93% không tự tin vào khả năng mua nhà. Trong đó, 61% cho rằng gần như không thể mua hoặc vay mua với thu nhập hiện tại, 32% cảm thấy chưa chắc chắn về tài chính để thực hiện kế hoạch này. Ở nhóm đang thuê trọ, hơn 46% người lao động mong muốn mua nhà nhưng không đủ khả năng tài chính; 5% cho biết có đủ điều kiện nhưng không muốn mua vào thời điểm giá tăng cao, tiềm ẩn nguy cơ ảo; còn lại 49% mất động lực do giá bất động sản chỉ đi lên mà không có dấu hiệu giảm.
Theo nhiều gia đình trẻ, giấc mơ sở hữu nhà ngày càng xa tầm với khi giá liên tục tăng hàng tỷ đồng chỉ sau vài năm, trong khi thu nhập gần như không đổi. Thay vì mua, họ buộc phải chọn thuê dài hạn hoặc tìm cơ hội ở thị trường tỉnh giáp ranh.
Theo báo cáo của One Mouth Group, giá bán sơ cấp trung bình căn hộ tại TP HCM hiện đạt 89 triệu đồng mỗi m2, tăng 15% theo năm. Còn theo số liệu của Bộ Xây dựng, giá chung cư tại thành phố trung bình vào khoảng 89 triệu đồng mỗi m2, đạt mức cao nhất ghi nhận trong một thập kỷ qua. Giá nhà tăng liên tục trong khi thu nhập của người dân tăng chậm đã đẩy tỷ lệ chênh lệch giá nhà/thu nhập cá nhân tại Việt Nam lên mức rất cao.
Hiệp hội bất động sản TP HCM đánh giá, để mua được căn hộ 2 phòng ngủ, giá 2 tỷ đồng, một hộ gia đình thu nhập trung bình để dành 10 triệu đồng mỗi tháng thì cần tích lũy liên tục trong 20 năm, trong tình trạng thắt chặt chi tiêu. Với giá căn hộ hiện nay (4-5 tỷ đồng), cần tiết kiệm trên 40 năm, còn nếu đi vay cũng mất cả đời lao động để trả nợ.
Ông Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch VARS, cho rằng giá nhà tăng cao khiến giấc mơ an cư vượt ngoài tầm với của phần lớn người dân đô thị, kể cả những người có thu nhập khá. Nhiều người trẻ lương 40-50 triệu đồng mỗi tháng vẫn không dám mua nếu thiếu hỗ trợ từ gia đình, do áp lực trả nợ vay và rủi ro lãi suất thả nổi. Theo ông, tình trạng này không chỉ làm giảm nhu cầu mua bất động sản mà còn ảnh hưởng đến quyết định kết hôn, sinh con, kéo theo nguy cơ giảm tỷ lệ sinh, thiếu hụt lao động trẻ và gia tăng gánh nặng an sinh xã hội và đe dọa đến nền kinh tế.
Ông Võ Hồng Thắng, Phó giám đốc R&D DKRA Group, nhận định tâm lý chờ đợi giá giảm đang dần chuyển sang tâm lý buông xuôi. Nhiều người mua ở thực cảm thấy bị bào mòn kỳ vọng khi chứng kiến giá nhà không ngừng leo thang trong khi thu nhập không thay đổi đáng kể. Chưa kể, tâm lý sợ rủi ro pháp lý, lãi suất thả nổi cộng thêm tình hình kinh tế khó khăn cũng khiến nhiều người e dè đi vay mua nhà hơn.
Các chủ đầu tư cũng thừa nhận việc phát triển nhà ở vừa túi tiền ngày càng khó. “Chúng tôi muốn làm căn hộ giá phù hợp, nhưng với mặt bằng giá đất hiện nay, rất khó bán dưới 40 triệu đồng mỗi m2 mà vẫn có lợi nhuận”, đại diện một doanh nghiệp tại TP HCM nói. Ông cho biết doanh nghiệp phải thu hẹp diện tích căn hộ, song giá bán vẫn khó dưới 2 tỷ đồng.
Theo các chuyên gia, nếu không có giải pháp mạnh mẽ để hạ nhiệt giá nhà, thị trường sẽ tiếp tục chứng kiến làn sóng người mua ở thực rút lui, chỉ còn lại các giao dịch đầu cơ hoặc đầu tư lướt sóng, làm gia tăng rủi ro bong bóng nhà đất.
Phương Uyên
